Jak powstaje Niemen? Gdzie ma swoje źródło?
Milczą o tym książki, milczą podręczniki, milczy polski internet. Co najwyżej, można przeczytać zdawkowo, że Niemen wypływa w okolicach Mińska. Dziwne jest to, że fascynujemy się sporami o źródła Nilu, czy też Amazonki, a nie znamy źródła prastarej, prapolskiej rzeki. 
Kiedyś polowałem nad Niemnem, zaledwie 40 kilometrów od miejsca jego powstania.
Tak! Niemen powstaje, a nie wypływa ze źródła, bo dziś tego źródła już nie ma! 
Nazwa Niemen pojawia się w miejscu, gdzie łączą swe wody trzy rzeki: malutki Niemaniec, Łosza i wielka Ussa. Historycznie i według legend, za początek Niemna, uważa się początek najmniejszej z trzech wyżej wymienionych, czyli rzeczki Niemaniec. Niestety, nie da się już dziś odnaleźć tego początku. Jeszcze w latach 80. XX wieku, Niemaniec i Łosza wypływały z jednego źródła, bijącego obok wielkiego kamienia, na skraju wioski Górny Niemen (12 km na wschód od miasta Uzda). Mimo wspólnego źródła, obie rzeczki wypływały w różnych kierunkach i łączyły się dopiero po kilkudziesięciu kilometrach (w tym samym miejscu, w którym łączą się dziś). Niestety, melioracje prowadzone w latach 1985-86 obniżyły poziom wód gruntowych i źródło Niemańca oraz Łoszy już nie istnieje. Przepadło na zawsze. Wielki kamień, przy którym biło, też zniszczono i wykorzystano do budowy dróg. Pozostały tylko rowy melioracyjne. Smutne to...
Dziś nie wiadomo dokładnie, który z rowów przyjąć za początek Niemańca.
Umownie wybrano dwa: Ł-2 i Ł-2-2, koło stacji pomp, 2,5 km od wioski Rieczica.
W innym umownym miejscu umieszczono nowy kamień, z pamiątkową tablicą w języku białoruskim (spotkałem opinie, że napis zawiera błąd logiczny).
Po melioracjach, Niemaniec jest już właściwie kanałem, a nie rzeczką. Kiedyś miał 30 km długości, a dziś ma kilka...
Gdy zasilają go swymi wodami dwie dużo większe siostry Ussa (115 km) i Łosza (45 km), powstaje rzeka o szerokości 10-12 metrów. W tym miejscu rodzi się wielki Niemen.

Na koniec przytoczę legendy o powstaniu Niemna. 
Według pierwszej, Niemaniec i Łosza byli bratem i siostrą. Żyli zgodnie, ale kiedyś pokłócili się i Łosza uciekła od brata. Nie znając drogi, poszła w złym kierunku i zabłądziła. Gdy Niemaniec się obudził, zrozumiał co się stało, rzucił się na poszukiwania, odnalazł siostrę i już razem ruszyli w dalszą drogę. 
Według drugiej, koło wielkiego kamienia, gdzie biło źródełko, urodził się dobry mołojec.
Był bardzo małomówny, więc nazwano go Niemaniec. Niedaleko żyła piękna, ale flegmatyczna i leniwa Łosza, która została jego żoną. Nic ją nie interesowało, ruszała się apatycznie i nie lubiła podróży, więc Niemaniec odszedł od niej. Dopiero wtedy Łosza zrozumiała swe błędy.
Żal jej był tak przeogromny, że rzuciła się za mężem i dogoniła go.
Pogodzili się i od tej pory są zawsze razem.