ELBLĄG 2003 r.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Opracowanie:
- Bolesław Szatrański Stanisław Łaga Henryk Szkutnik

Sztandary łowieckie są dla myśliwych, członków Polskiego Związku Łowieckiego, najwyższym znakiem ogniw organizacyjnych.

Są też symbolami idei prawego polskiego łowiectwa, nawiązaniem do wielowiekowych tradycji, współczesnych celów naszego Zrzeszenia, a także poszanowania praw ojczystej przyrody oraz dążeń do utrzymania jej jak najlepszym stanie. Stanowią symbol zbiorowej jak i osobistej godności polskich myśliwych.

Sztandary towarzyszą członkom Polskiego Związku Łowieckiego w najważniejszych i uroczystych wydarzeniach życia organizacyjnego oraz w momentach szczególnych dla łowieckiej wspólnoty. Są, symbolem uzewnętrzniającym szczytne wartości duchowe i moralne polskiego łowiectwa, dlatego należy się im szacunek i honory. Wyrażają się; one w ceremoniale stosowanym w wystąpieniach ze sztandarami, których przykłady omawia niniejsze opracowanie.

Sztandary, ich używanie i zachowanie się wobec nich, są ważną częścią bogatej polskiej symboliki łowieckiej.

1. ZASADY POSTĘPOWANIA ZE SZTANDAREM

1.1. OKRĘGOWA RADA ŁOWIECKA-za zgodą Naczelnej Rady Łowieckiej, potwierdzoną oficjalnym i uroczystym aktem przyzwolenia, mogącym mieć charakter nadania sztandaru.

1.2. KOŁA ŁOWIECKIE -w zasadzie po co najmniej dziesięcioletnim okresie istnienia i nieposzlakowanej działalności. Posiadanie sztandaru przez koło łowieckie wymaga odpowiedniej uchwały macierzystej Okręgowej Rady Łowieckiej, potwierdzonej uroczystym aktem przyzwolenia lub nadania

1.3. OKRĘGOWA RADA ŁOWIECKA - z własnej inicjatywy lub na stosowny wniosek Okręgowego Sądu Łowieckiego, może zawiesić prawo użytkowania przez koło łowieckie sztandaru koła w przypadkach gdy swym postępowaniem naruszy ono dobre imię Polskiego Związku Łowieckiego lub polskiego łowiectwo, bądź swoja działalnością zaprzeczy nadrzędnym wartościom symbolizowanym przez sztandar.

1.3.2. Decyzję w sprawie zawieszenia prawa koła do używania sztandaru na określony czas lub na stałe, Rada podejmuje stosowną uchwałą, w głosowaniu tajnym, większością 2/3 głosów ogólnej liczby członków Rady- W uchwale Rada określa miejsce i warunki deponowania sztandaru.

Dla ufundowania sztandaru powinien być powołany Komitet Fundacyjny. W jego skład wchodzą inicjatorzy i sponsorzy, a także organizatorzy przedsięwzięcia.

Do zadań Komitetu należą między innymi :

Trudno jest określić wszystkie .sytuacje, w których myśliwi powinni występować ze sztandarem. Planując udział sztandaru w określonym wydarzeniu należy brać pod uwagę możliwości deprecjacji znaku, jednak zarówno władze jak i członkowie P.Z.Ł powinni starać się podkreślać obecnością sztandaru (sztandarów) ideowy charakter naszego Zrzeszenia, wysoki stopień emocjonalnego i racjonalnego utożsamiania się z jego tradycją i celami oraz organizacyjnego zwarcia naszych szeregów.

W szczególności obecności sztandaru (sztandarów) wymagają takie ważne wydarzenia jak Okręgowy Zjazd Delegatów, okręgowe imprezy jak; zawody strzeleckie, konkursy muzyki łowieckiej, zakończenia kursów szkoleniowych, jeżeli kończą się egzaminami i ślubowaniem (nowo wstępujących), lub pasowaniem (selekcjonerzy), posiedzenia Okręgowej Rady Łowieckiej - zwłaszcza gdy przewidziane jest wręczanie odznaczeń i wyróżnień, okręgowe spotkania Prezesów lub Łowcach Kół, otwieranie wystaw i pokazów związanych z łowiectwem, Walne Zgromadzenia Koła, imprezy jubileuszowe w Kołach, a także przy pogrzebach myśliwych.

Występowanie ze sztandarami na imprezach kynologicznych, z uwagi na trudne do przewidzenia i opanowania sytuacje podnieconych psów jest raczej niewskazane, gdyż trudno w tych warunkach zapewnić odpowiednią godność sztandaru.

Sztandary łowieckie mogą i powinny występować na różnego rodzaju manifestacjach i uroczystościach lokalnych (jubileusze, święta lokalne czy dożynki), patriotycznych, względnie branżowych np. podczas świąt leśników, rolników i w innych uroczystościach bliskich nam stowarzyszeń, takich jak bractwa kurkowe. Liga Ochrony Przyrody itp.

W zależności od charakteru i czasu trwania różnych imprez, różna jest też forma obecności na nich sztandaru (sztandarów) PZŁ - od bezpośredniego udziału pocztu ze sztandarem przez cały czas trwania np, ślubowania, dekoracji odznaczeniami czy pogrzebu, -po umieszczenie sztandaru (sztandarów) w specjalnych stojakach, na czas trwania obrad czy uroczystości, bez bezpośredniej asysty pocztu.

Zawsze jednak wprowadzenie i wyprowadzenie sztandaru (sztandarów) musi przebiegać w sposób godny i uroczysty z towarzyszeniem odpowiednich sygnałów muzycznych np. podczas wprowadzania sygnaliści grają "apel na łowy'", a podczas wyprowadzania -"koniec polowania". Jest tutaj także miejsce na odegranie hejnału Koła (o ile Koło takowy posiada).

Jest to akt szczególnie uroczysty. Od tego momentu bowiem rozpoczyna się historia sztandaru i obowiązuje określony sposób postępowania z nim. Przed rozwinięciem i przekazaniem sztandaru nie może być używany publicznie, w szczególności noszony w pochodach czy przemarszach.

Uroczystości przekazania i rozwinięcia sztandaru powinno odbywać się przede wszystkim w miejscach publicznych, ze względu na ich funkcje promocyjne i propagandowe.

Mniej atrakcyjne są w tym przypadku pomieszczenia zamknięte, ograniczają bowiem uczestnictwo, zwłaszcza przypadkowych, widzów.

Dokonywanie, na życzenie większości członków zainteresowanego Koła, poświecenia sztandaru w świątyniach, stwarza dodatkowa możliwość zamanifestowania obecności myśliwych w lokalnej społeczności, szczególnie podczas uroczystego przemarszu pocztu sztandarowego ulicami miejscowości do świątyni. Wymaga to jedynie dodatkowych wysiłków organizacyjnych - zwłaszcza, że obie uroczystości nie muszą odbywać się w tym samym dniu.

1.1. Płat tkaniny o wymiarach około 100 x 100 cm, o różnych barwach każdej strony, przy czym, zgodnie z przepisami wyższego rzędu, nie można stosować barw państwowych.

Celowym jest aby prawy płat był w kolorze zieleni myśliwskiej na którym umieszcza się aktualny znak organizacyjny PZŁ oraz nazwę Koła. Kolorystyka i ornamenty lewego płata są dowolne, przy czym powinno być uwzględnione godło Koła, motywy charakterystyczne dla koła, jego łowisk, tradycji lub elementy regionalne. Całość powinna cechować polska lub regionalna tradycja łowiecka przy równoczesnym odpowiednim wyrazie artystycznym.

Nie można przy tym stosować elementów symboliki łowieckiej nawiązujących np. do odznaczeń łowieckich (Złom, medale Zasługi Łowieckiej), jeżeli Koło takimi odznaczeniami dotychczas nie zostało odznaczone.

Do przydrzewcowej krawędzi płata powinny być przyszyte kółeczka mocujące płat do drzewca. Pozostałe krawędzie powinny być obszyte frędzlami.

1.2. Wstążka z kokardą ze wstęgi orderowej PZŁ, szerokości około 80 -100 mm, mocowana w szczytowej części drzewca, pod grotem, zwisająca wzdłuż drzewca na długość płatu sztandaru. Na wstędze tej zawiesza się odznaczenia w kolejności ich rangi.

1.3. Wstążka z kokardą o kolorze czarnym, szerokości około 80 - 100 mm - umieszczana obok wstęgi orderowej -jako uzupełnienie sztandaru gdy występuje on na pogrzebie, lub innych uroczystościach żałobnych.

1.4. Drzewce o przekroju okrągłym lub ośmiokątnym, o naturalnym kolorze drewna W zależności od projektu, drzewce może być obite paskami skóry i gwoździami dekoracyjnymi W przypadku nabijania gwoździ pamiątkowych należy zadbać o ich estetyczne rozmieszczenie, począwszy od wierzchołka drzewca. Drzewce wykonane jest z dwóch części łączonych gwintowanymi tulejami. Stopka drzewca okuta jest metalem. Do mocowania płata służą kółeczka metalowe umocowane w drzewcu oraz iglica przechodząca przez kółeczka płata i drzewca.

1.5. Grot drzewca nakręcany jest na górną tuleję drzewca. Grot nie powinien przedstawiać orła (godła państwowego) ani też znaku PZŁ widnieje on bowiem na płacie. Najbardziej odpowiednimi są różnego kształtu groty oszczepów łowieckich zaprojektowane w oparciu o tradycyjne wzory W metalowej podstawie grotu może być przewidziany schowek na akt nadania sztandaru (fundacyjny) lub jego kopię. Wszystkie części metalowe płata i drzewca oraz gwoździe pamiątkowe, powinna być wykonane z nie korodującego metalu.

2.1. Szarfy- dla członków pocztu sztandarowego - na wzór szarfy orderowej PZŁ -barwy zielonej z czerwonymi paskami przy obrzeżach. Nosi się je z prawego barku do lewego boku, gdzie spięte są rozetą wykonaną z materiału szarfy. Do transportu sztandaru, dla zachowania jego godności, a także jego długowieczności, niezbędnymi są:

2.2. Poszewka o wymiarach nieco większych od płata wraz z frędzlami, służąca do zabezpieczania haftu przy zwijaniu sztandaru,

2.3. Pokrowiec mieszczący zwinięty sztandar podczas transportu

2.4. Osłona foliowa chroniąca sztandar i pokrowiec przed deszczem.

Powierzenie myśliwemu zaszczytu noszenia lub asystowania sztandarowi jest wyrazem uznania nie tylko dla jego zewnętrznej prezencji, ale także jego postawy etyczno - moralnej i zasług łowieckich. Do pocztu sztandarowego powołuje się więc myśliwych prawych i dobrze się prezentujących. Na przewodzącego pocztowi - starszego pocztowego (zajmującemu miejsce z prawej strony sztandaru) powołuje się więc osobę doświadczoną i znającą ceremoniał sztandarowy. Chorążym (sztandarowym) powinna być osoba silna i wytrzymała fizycznie. Trzeci członek pocztu stanowi asystę.

Niejednokrotnie, gdy sztandar uczestniczy w dłuższych i wymagających większej wytrzymałości fizycznej imprezach lub w razie przypadku niedyspozycji jednego z członków pocztu, przydatnym jest wyznaczenie jednego lub więcej rezerwowych członków pocztu.

Wszyscy członkowie pocztu powinni być mniej więcej jednakowego wzrostu i jednakowo ubrani w mundur organizacyjny z odznaczeniami, białe lub gładkie zielone koszule, jednakowe myśliwskie krawaty, obuwie jednakowego koloru - brązowe lub czarne - oraz białe lub brązowe, skórzane rękawiczki. Wskazanym byłoby aby członkowie pocztu byli myśliwymi uprawnionymi do noszenia kordelasa i nosili go przy takiej okazji, nawiązując do tradycji polskich szabelników. Poczet sztandarowy występuje w jednakowych kapeluszach myśliwskich na głowach. Jedynie podczas uroczystości w świątyniach członkowie pocztu sztandarowego powinni występować bez nakryć głowy.

Komendy wydawane są przez osoby prowadzące uroczystość lub imprezę, bądź przez przewodzącego pocztowi - starszego pocztowego .

1.2.1. "Baczność"- (postawa zasadnicza). Chorąży trzyma sztandar postawiony na stopce drzewca, przy prawej nodze, na wysokości czubka buta. Drzewce przytrzymuje prawą ręką powyżej pasa. Łokieć prawej ręki lekko przyciśnięty do korpusu ciała. Lewa ręka opuszczona wzdłuż szwów spodni. Asysta stoi na baczność.

1.2.2. "Spocznij" - Chorąży trzyma sztandar przy prawej nodze. Lewa noga w pozycji "spocznij". Asysta stoi - na spocznij

1.2.3. "Na ramię" - Chorąży kładzie drzewce prawą ręką, pomagając sobie lewą, na prawe ramię i trzyma je pod kątem 45 stopni. Płat sztandaru musi być oddalony od barku przynajmniej na szerokość dłoni.

1.2.4. "Prezentuj" - Chorąży z położenia "do nogi" podnosi sztandar prawą ręką do położenia pionowego przy prawym ramieniu (dłoń prawej ręki na wysokości barku), lewą ręką chwyta drzewce sztandaru tuż pod prawą ręką, po czym opuszcza prawą rękę na całą długość obejmując nią dolną część drzewca. Asysta przyjmuje postawę "baczność".

1.2.5. "Do nogi" - z położenia "prezentuj" lub "na ramię" chorąży przenosi sztandar prawą ręką (przy pomocy lewej) do nogi, ustawiając stopkę przy czubku buta prawej nogi. Asysta -na spocznij.

1.2.6. "Salut" - wykonuje się w miejscu z postawy "prezentuj". Chorąży robi zwrot "w prawo skos", z jednoczesnym wysunięciem lewej nogi do przodu na odległość jednej stopy (ok 30 cm) i pochyla sztandar do przodu pod kątem 45 stopni. W przypadku ograniczonego miejsca, sztandar może być pochylony bokiem w stosunku do frontu pocztów. Asysta przyjmuje postawę "baczność". W marszu salutuje się sztandarem przez przeniesienie z położenia "na ramię" w taki sam sposób jak przy "salucie" w miejscu.

Uroczystość ta odbywa się w obecności myśliwych w ubiorach organizacyjnych, z towarzyszeniem: sztandarów kół łowieckich, sztandaru ORŁ., z udziałem osób reprezentujących Naczelną lub Okręgową Radę Łowiecką i Zarząd Okręgowy PZŁ, członków Komitetu Fundacyjnego i innych oficjalnych gości. Pożądany jest jak najliczniejszy udział publiczności. Ceremonia prowadzona jest przez osobę wyznaczoną przez Komitet

Fundacyjny, pomocą służą jej koledzy dbający o porządek.

Przykładowe usytuowanie (rys. 1): członkowie zainteresowanego Koła Łowieckiego stoją w dwuszeregu - zwróceni do gości i publiczności.

Przed nimi, stoi stolik przeznaczony dla sztandaru, nakryty zielonym

suknem, białą serwetą haftowaną w ludowe wzory lub ludowym kilimkiem. Obok pocztu sztandarowego Koła, jest miejsce dla innych pocztów sztandarowych oraz sygnalistów. Prowadzący uroczystość staje po prawej stronie przy pocztach sztandarowych.

Pomiędzy pocztami sztandarowymi a miejscami siedzącymi dla gości i Komitetu Fundacyjnego, zajmujących pierwszy rząd, koniecznym jest pozostawienie wolnego "pola manewrowego" dla wykonywania czynności związanych z przekazaniem i rozwinięciem sztandaru a także na przemarsz pocztu sztandarowego podczas prezentacji sztandaru

Jeżeli uroczystość odbywa się w sali - w osi centralnej lub wzdłuż bocznej ściany - należy zachować przejście dla co najmniej trzech osób idących obok siebie, jako drogi dla pocztów sztandarowych.

Prowadzący wita zebranych a następnie prosi publiczność o powstanie a myśliwym wydaje komendę "Baczność".

Prowadzący podaje komendę "Sztandary - wprowadzić". Podczas gdy sygnaliści grają hejnał "na powitanie" kolejno wchodzą poczty sztandarowe : ORŁ, zaproszonych kół łowieckich, sztandary innych organizacji. Jako ostatni wchodzą członkowie Komitetu Fundacyjnego wnosząc, umieszczony w pokrowcu, wręczany podczas uroczystości sztandar. Poczty sztandarowe zajmują wyznaczone im uprzednio miejsca, a członkowie Komitetu Fundacyjnego układają na stoliku sztandar, szarfy pocztu sztandarowego, rękawiczki i ew. wstęgę.

Wcześniej organizatorzy powinni oznaczyć na drzewcu miejsca wbijania gwoździ, przygotować odpowiedni młotek i tackę na gwoździe.

Prowadzący podaje komendę "spocznij" i "proszę usiąść".

Przedstawiciele Komitetu Fundacyjnego uzbrajają sztandar.

Prowadzący uroczystość prosi Prezesa ORŁ o ogłoszenie aktu nadania sztandaru. Akt nadania zostaje ogłoszony.

Prowadzący uroczystość prosi Fundatorów o wbicie gwoździ pamiątkowych w drzewce sztandaru.

Po wbiciu gwoździ Prowadzący prosi o wystąpienie Prezesa Koła i podejście do Prezesa ORŁ, - a Prezesa ORŁ: o wręczenie sztandaru.

W momencie przejmowania sztandaru Prezes koła przyklęka na prawe kolano, ujmuje narożnik płata sztandaru i całuje go. Prezes ORŁ wygłasza sentencję:

Sygnaliści grają hejnał "pasowanie myśliwskie". Prezes Koła przyjąwszy sztandar rozwija go, prezentuje oba płaty i podchodzi do pocztu sztandarowego Koła - przyjmującego sztandar. Chorąży pocztu występuje trzy kroki, przyklęka i całuje kraj sztandaru.

Prezes Koła wygłasza formułkę przekazania:

Chorąży odpowiada: "Przyrzekamy go strzec!"- robi "w tył zwrot" i wstępuje do szeregu. Sygnaliści grają hejnał "Darz Bór".

Prowadzący prosi publiczność o powstanie a myśliwym wydaje rozkazy: "Baczność" , "Poczet sztandarowy - wstąp!"

Podczas gdy sygnaliści grają "Marsz św. Huberta", poczet sztandarowy prezentuje sztandar maszerując, trasą w kształcie pętli, przed publicznością i frontem członków Koła, stając na czele dwuszeregu członków Koła.

W przypadku gdy uroczystość połączona jest z odznaczeniem sztandaru lub wręczaniem odznaczeń obecnym, należy uwzględnić następujące postępowanie:

Łowczy Okręgowy odczytuje listę odznaczonych i prosi ich o wstąpienie do dekoracji. Przedstawiciel Rady Łowieckiej - dekoruje' odznaczonych. W tym czasie sygnaliści grają hejnał "Darz Bór"

Odpowiednio do uprzednich ustaleń prowadzący, prosi o zabranie głosu osoby mające wygłosić okolicznościowe wypowiedzi, np. życzenia pod adresem otrzymujących sztandar, podziękowania Komitetowi Fundacyjnemu, za wręczone odznaczenia, gościom, publiczności itp.

Po przemówieniach -

W przypadku poświęcania sztandaru w ramach jednej uroczystości z rozwinięciem i przekazaniem sztandaru prowadzący prosi publiczność o powstanie a myśliwym i pocztowi sztandarowemu wydaje komendę: "Baczność", -"Poczet Sztandarowy Koła do poświęcenia sztandaru wystąp".

Poczet sztandarowy występuje przed front członków Koła, a pozostałe poczty sztandarowe oddają swymi sztandarami "Salut". Prowadzący prosi duchownego (Kapelana) o dokonanie aktu poświęcenia.

Duchowny (Kapelan) dokonuje poświęcenia sztandaru, wygłaszając okolicznościową sentencję, błogosławi sztandar i zebranych.

Sygnaliści grają hejnał " Dla św. Huberta". Prezes Koła dziękuje duchownemu (Kapelanowi) za dokonanie poświęcenia sztandaru. Jeżeli jest przewidziana programem Msza święta, w zależności od miejsca w którym odbywa się przekazanie i rozwinięcie sztandaru, jego poświęcenie może odbyć się po przemarszu zgromadzonych do kościoła, uzgodnionego z duchowieństwem. Po Mszy Św. poczty sztandarowe opuszczają kościół w kolejności wchodzenia, towarzyszy temu hejnał "Na cześć św. Huberta".

Członkowie Koła uczestniczą w pogrzebie zmarłego kolegi w ubiorach organizacyjnych - wyjściowych, w szyku zwartym lub jako delegacja. Do drzewca sztandaru koła, pod grotem, obok wstęgi orderowej, należy umieścić podobną wymiarami czarną wstęgę z kokardą.

Poczet sztandarowy ustawia się w kondukcie pogrzebowym przed wieńcami, za pocztem ew. umundurowani myśliwi niosą na poduszkach żałobnych - odznaczenia zmarłego.

Myśliwi zakładają po lewej stronie kapelusza gałązki złomu, który potem złożą na trumnę zmarłego. Podczas opuszczania trumny - sygnaliści grają fanfarę "Pożegnanie kniei". Poczet sztandarowy wykonuje "Salut".

Po opuszczeniu trumny rozpoczyna się ceremonia ostatniego pozdrowienia myśliwskiego: myśliwi podchodzą do otwartego grobu, zdejmują kapelusz, który trzymają prawą dłonią, ceremonialnie przyłożony do piersi, lewą dłonią wyjmują zza wstążki złom i rzucają go na trumnę. W tym czasie sygnaliści, najlepiej z pewnego oddalenia, grają cały czas hejnały: "koniec polowania i Darz Bór" (Rys. 2 i Rys. 3).

Sztandar Koła lub Okręgu PZŁ może uczestniczyć także w innych

uroczystościach państwowych, samorządowych, uroczystościach organizowanych przez Polski Związek Łowiecki oraz może być wystawiany na Wystawach Łowieckich, pod warunkiem zapewnienia jego należytej ochrony i poszanowania w czasie transportu, trwania uroczystości czy ekspozycji. Poczet sztandarowy uczestniczący w takich wydarzeniach musi być umundurowany w strój organizacyjny