warunków. W zimie suknia jest ciemniejsza, w lecie jaśniejsza. Skóra dzika pokryta jest długą szczeciną oraz gęstą, krótką sierścią wełnistą. Nogi (biegi) dzika mają czarne racice (rapery) oraz z tyłu raciczki (szpile). Warchlak ma suknię jasną, żółto rudą w ciemne pasy do 5 - 6 miesiąca życia. Ryj (gwizd) dzika ma twardą, dobrze unerwioną tarczę, w której znajdują się otwory nosowe. Ta część ryja nazywa się (tabakierą) i służy do rycia (buchtowania), a ponadto posiada włsciwości rozpoznawania dotykiem. Gwizd dzika samca (wycinka i odyńca) uzbrojony jest w kły, tzw. Szable, w dolnej szczęce (żuchwie) i tzw. fajki w szczęce górnej. Lochy też mają kły, ale znacznie mniejsze. U starych samur są one dobrze widoczne.

Dziki są zwierzyną leśną, chociaż nierzadko przebywają czasowo poza lasem. Najodpowiedniejsze warunki dla dzików stwarzają większe lasy liściaste (dąb, buk), mieszane lub iglaste przeplatane młodnikami iglastymi. Mokradła, bagna i podmokłe łąki są ulubione przez dziki. Enklawy łąk śródleśnych i pola uprawne w pobliżu lasu stanowią dla dzików istotny warunek do bytowania. Optymalne warunki dla dzików są na podmokłych chaszczach i w zaroślach bagiennych.

Ruja (huczka) dzików odbywa się w końcu listopada, w grudniu, a nawet w styczniu (trwa 4 - 5 tygodni), ale młode lochy często odbywają huczkę wiosną. W okresie rui stare odyńce i wycinki żyjące pojedynczo przyłączają się do watahy, starając się odpędzić od nich młodsze wycinki, a po huczce znowu odłączają się.

Locha prosi się po 4 miesiącach (17 tygodni), a więc v drugiej połowie marca, w kwietniu lub na początku maja. loszki, które huczkę odbywały na wiosnę, proszą się w lecie. Locha daje w miocie przeważnie 4-6 prosiąt, starsze lochy mają nieraz 8-9 sztuk. Locha prosi się w gęstwinie leśnej w barłogu dobrze wyścielonym mchem, liśćmi i gałązkami Drzew iglastych, zwłaszcza świerczyną. W okresie rui odyńce wydzielają z narządów płciowych mazidło o silnej woni i nim pozostawiają ślad na roślinach i niskich krzakach. Woń ta jest tak charakterystyczna, że jest wyczuwalna także przez myśliwego. Locha dba o warchlaki i rzadko od nich oddala się, a w

razie niebezpieczeństwa broni ich zaciekle. Początkowo przez 2 tygodnie przebywają one stale w barłogu, a potem biegają już za matką. W tym okresie często kilka loch z warchlakami łączy się w jedną watahę. Locha żerując z warchlakami, jeśli wyczuje niebezpieczeństwo, daje warchlakom sygnał głosem ("wuf"), po którym warchlaki przywarowują w trawie lub zbożu tak, że zapewnia to ich niewidoczność, a kiedy niebezpieczeństwo minie, locha takim samym sygnałem odwołuje stan zagrożenia. Locha w razie pisku warchlaka nie obawia się zaatakować myśliwego. Dojrzałość płciową przelatki-samce uzyskują po półtora roku życia.

Jaki jest tryb życia dzików?

Dziki są zwierzyną gromadną, żyją w watahach, którym przewodzi stara locha. W watasze obowiązuje określony porządek. Za prowadzącą lochą idą zwykle warchlaki, a dalej przelatki, wycinki i jałowe lochy. W zimie dziki tworzą większe watahy, bo łatwiej im przetrwać, gdyż starsze i mocniejsze sztuki przeorują śnieg i dokopują się do karmy, a z tego korzystają lochy i warchlaki. Stare dziki - odyńce i samury - żyją pojedynczo, natomiast wycinki i przelatki często łączą się w małe watahy.

Dziki żerują w nocy. W dzień pozostający swoich barłogach, które robią sobie w gęstwinach leśnych (młodnikach świerkowych, sosnowych i maliniakach) lub w szuwarach w miejscach podmokłych.Latem dziki wyszukują sobie legowiska także w zbożu, kukurydzy lub innych wysokich uprawach. W zimie zalegają chętnie w mrowiskach, pod wykrotami lub w gęstych młodnikach. Nad wieczorem podnoszą się z barłogu i idą na żer lub ciągną do kąpielisk, aby tam wytarzać się w błocie, by pozbyć się pasożytów i dla ochłody. Następnie wycierają się o drzewa (malują) najczęściej iglaste, gdyż w ten sposób jednocześnie żywicują swoje pióra uzyskując mocny pancerz na skórze.

watahy ułatwia jej podejście, przede wszystkim gdy w watasze są warchlaki. Najsłabszy ze zmysłów dzika to jego wzrok. Dzik nie rozpoznaje człowieka nawet z niedalekiej odległości, natomiast zauważa wszelki ruch nóg, rąk lub broni. Także i ten zmysł, choć słaby, myśliwemu nie sprzyja.

Na warchlaki, przelatki, wycinki i odyńce poluje się cały rok, zaś na lochy w okresie jesieni i na początku zimy, a więc wtedy, kiedy warchlaki są odchowane. Mimo formalnego zezwolenia na odstrzał loch należy je oszczędzać, w szczególności jeśli stan liczbowy dzików w łowisku tego wymaga.

Jakie są sposoby polowania na dziki?

Na dziki poluje się indywidualnie i zbiorowo, z psami, na podchód, na zasiadkę lub z naganką. Polowania indywidualnie są na podchód i na zasiadkę.

Jakie są zasady strzału do dzika?

Do dzika strzela się tylko kulą ze względu na jego odporność zewnętrzną (pancerz, btotno-żywiczna, gęsta, gruba szczecina) oraz wewnętrzną (duże siły witalne). Najskuteczniejszy strzał jest w łeb za ucho, w kark i na komorę, z tym że najczęściej po strzale na komorę dzik jeszcze uchodzi kilkadziesiąt metrów. Strzał w łeb lub w kark może być trafny tylko do stojącego dzika, na niezbyt daleką odległość albo przez lunetę i dlatego trudno go zalecać. Strzał na miękkie powoduje, że .dzik uchodzi bardzo daleko, ostatecznie pada, ale nie zawsze da się odszukać. Strzał w wątrobę jest skuteczny i dzik pada najczęściej w ogniu, ale czasami uchodzi i pada po dłuższym czasie. Skuteczny jest również strzał w nerki.

Co stanowi trofeum z dzika?

Najważniejszym trofeum jest oręż, a więc szable (kły) z dolnej szczęki (żuchwy) oraz fajki, kły z górnej szczęki. Lochy też mają oręż, ale znacznie słabszy. Trofeum stanowią również pióra, czyli szczecina z grzbietu (chyb). Kępkę chybu można odpowiednio przygotować jako element dekoracyjny do kapelusza.