Lis
(Vulpes Vulpes)
|
Lis należy
do rodziny psów. Nogi (stawki) ma cienkie, krótkie, tułów
długi, ogon (kita) ma długi i puszysty, pysk długi i wąski
z czarnym wietrznikiem i wąsami, oczy skośne, uszy krótkie
stojące na boki. Futro lisa jest kasztanowo brązowe lub kasztanowo
żółte. Dolna część pyszczka, podgardle, pierś, podbrzusze,
wewnętrzna strona nóg - biała, a koniec ogona (kwiat) - biały
lub czarny. Podgardle, pierś i podbrzusze u niektórych odmian
są popielate lub czarne. Zewnętrzna strona uszu oraz dolna
część stawek - czarne.
|
Futro
ma włos dwojaki: przewodni - długi, błyszczący oraz gęsty,
krótki puch. Przeciętna długość lisa mierzona razem z kitą
wynosi około 115 cm (95 - 135), w tym kita ma około 40 - 50
cm. Wysokość około 35 cm (35 - 40), masa około 7 kg (4 - 8
kg).
Lisy
żyją zarówno w lesie, jak i w polu. W lesie lisy obierają
miejsce suche (wzniesienia), nawet piaszczyste, zarośnięte
gęsto krzewami i młodnikami. W polu mają ostoję w krzakach
i zaroślach (tarnina) lub jarach dziko zarosłych, czasem nawet
w zbożu lub na gołych wzgórzach.
|
|
W
miejscach swoich ostoi lisy kopią rozległe nory (nawet 20
- 30 m długie) często z kilkoma wlotami. W środku nory znajduje
się komora (większe pomieszczenie), gdzie lisy odbywają cieczkę
i suka szczeni się. Nora ma wiele bocznych korytarzy. Lisy
mają zwykle kilka nor, przy czym jedna stanowi ich stałą siedzibę,
a inne dają im tylko chwilowe schronienie w niebezpieczeństwie
lub w czasie niepogody. Lis jest leniwy w kopaniu nor i dlatego
często korzysta z nor borsuczych, a nawet zamieszkuje z nim
razem (czasami wypędza borsuka).
|
Lis
jest mięsożerny. Główne jego pożywienie stanowią myszy, ale
zjada także żaby, jaszczurki, ryby, raki, ptaki, jaja ptasie,
króliki, zające, a nawet kożlaka. Nie gardzi również padliną.
Ponadto zjada jagody i owoce (gruszki, jabłka) oraz ślimaki,
dżdżownice i larwy chrząszczy. |
|
Lis pełni
w lesie funkcje sanitarne (sanitariusz). Spośród zwierzyny
łownej chwyta bowiem przede wszystkim sztuki chore i słabe.
Lisica w okresie karmienia młodych wyrządza duże szkody wśród
zdrowej zwierzyny, głównie młodzieży. Lis żeruje zasadniczo
w nocy. Jeżeli jednak nie spodziewa się niebezpieczeństwa,
to rozpoczyna polowanie nawet już od południa lub nieco wcześniej
(zwłaszcza w zimie, ponieważ trudniej mu jest zdobyć żer).
Największe szkody robią lisy w lecie, kiedy to stare muszą
dostarczać żeru młodym. Wtedy zakradają się nawet do zabudowań
gospodarczych, aby zdobyć drób lub złapać oddaloną od zabudowań
kurę itp. Lis swoją zdobycz upolowaną lub znalezioną padła
"zarzyna" podobnie jak ryś, odgryzając najpierw łeb. Po nasyceniu
się niektóre kawałki żeru zakopuje "na zapas" i w późniejszym
czasie wraca w to miejsce.
|
Kiedy
jest rozmnoża lisów?
Cieczka
lisów odbywa się w styczniu i lutym. Liszka przygotowując
się do cieczki już w grudniu zaznacza swój rejon śladami zapachowymi
(odchody, mocz i wydzielina z gruczołów ogona) na pniach lub
kamieniach. Wypędza z tego rejonu inne liszki i młode lisy.
W tym okresie kilka nieraz psów lata za sukami, gryząc się
między sobą. Sam akt kopulacji następuje przeważnie w norze,
gdzie zbiera się nawet kilka psów. Ma on przebieg podobny
jak u psów domowych; sczepienie się trwa ok. 20 min. Po okresie
cieczki psy odchodzą od liszki.
|
Liszka
pomiata po 7 1/2 tygodniach (51-53 dni), tj. w kwietniu
- maju, 4-7 szczeniąt, czasami nawet więcej (do 12 sztuk).
Szczenięta rodzą się ślepe i dopiero po 14 dniach otwierają
oczy. Suka jest bardzo troskliwą matką i przez pierwsze
dni po oszczenieniu się wcale nie wychodzi z nory. Potem
wychodzi tylko póĽnym wieczorem dla zdobycia żeru. Pies
jest dbałym ojcem i znosi młodym żer. W 4-6 tygodniu
młode zaczynają wychodzić z nory dla wygrzewania się
na słońcu lub zabawy. Młode w ciągu pierwszego miesiąca
żyją tylko mlekiem matki. W drugim miesiącu matka znosi
im myszy, ptactwo i
|
drobną zwierzynę,
ucząc je jeść mięso. Przynosząc zaś często żywą jeszcze zdobycz,
uczy je polowania. W końcu lipca liszka razem z młodymi przenosi
się z nory w pole, głównie w zboża albo trzciny i zarośla, i
tam zaprawia je w samodzielnym zdobywaniu pożywienia. Młode
(niedoliski) w późnej jesieni opuszczają rodzeństwo i zaczynają
samodzielny żywot. Lis żyje do 15 lat.
Jaki
jest tryb życia lisa?
|
Lis
prowadzi życie bardzo ruchliwe. W zasadzie większą część
doby kręci się w poszukiwaniu żeru (myszkuje). W norze
siedzi tylko wtedy, gdy wypoczywa oraz podczas deszczu,
silnego i mroĽnego wiatru, zawiei śnieżnej, opadania
liści w jesieni, letnich upałów oraz w okresie cieczki.
Chroni się także do niej wyczuwając nadejście burzy,
w razie niebezpieczeństwa lub będąc niepokojony przez
zbieraczy grzybów i jagód. W pogodny dzień lis wypoczywa
na powierzchni ziemi, wśród krzaków, wysokich traw lub
kamionek.W zdobywaniu żeru jest bardzo wytrwały i czujny.
Długo wysiaduje przy mysiej norze, a pisk myszy słyszy
nawet z dużej odległości.
|
Lis poluje
w dwojaki sposób: cichym podchodzeniem lub na czaty. W pogoń
za zdrową zwierzyną na ogół się nie udaje. Lis jest bardzo
ostrożny i nawet pewną zdobycz porzuci, jeżeli dostrzeże jakieś
niebezpieczeństwo dla siebie. Ma nadzwyczaj dobry słuch i
wiatr. Nawet z odległości kilkuset metrów złapie odwiatr człowieka
lub zwierzyny (wyłożonej padliny). Wzrok ma raczej słaby,
dostrzega przede wszystkim przedmioty ruchome (podobnie jak
zając).
Lis chodzi
zwykle wolno (sznuruje), węsząc z nisko opuszczonym łbem.
Od czasu do czasu tylko rozgląda się, umie jednak biegać szybko
(dyndować) i zręcznie kluczyć wśród krzaków. Stara się chodzić
stale w ukryciu i osłonie zarówno w lesie (od gęstwiny do
gęstwiny) jak i w polu, korzystając z rowów, bruzd, krzaków,
wysokich traw, upraw i innych osłon.
|
|
Trop
lisa przypomina trop małego psa, jest jednak bardziej wydłużony
i węższy, pazury dłuższe i wyraźnie odciśnięte. Odcisk łapy
przedniej ma wymiary około 5-6x7-8, tylnej około 4-5x6-7
cm. Trop lisa jest tak charakterystyczny, że kto go raz
zobaczył nie pomyli się już nigdy. Gdy lis biegnie truchtem
pozostawia prawie idealnie prostą linię tropów (rys.d) i
mówi się, że sznuruje pozostawia trop podobny do zajęczego,
w galopie nieregularny (rys.c). Zimą , przyspieszając po
świeżym opadzie śnieżnym widać ślad wleczonej kity. W okresie
godowym za jednym tropem suki widać tropy kilku podążających
za nią samców.
a)
pełzający
b) drobiący
c) skoki
d) "sznurujący"
Kał
lisa ma kształt podłużnych wałeczków, zaostrzonych na jednym
końcu o średnicy ok. 1,5-2 cm i długości 5-6 cm. Latem odchody
lisa zawierają pestki czereśnie lub wiśni.
|
Jakie
głosy wydaje lis?
Lis szczeka
podobnie jak pies, ale głosem krótkim o wyższej tonacji. Szczekanie
słyszy się najczęściej w okresie cieczki. Głosem tym przywołują
się liszka i pies. Również szczekaniem liszka ostrzega młode
przed niebezpieczeństwem. Lisy szczekają też podczas walki
między sobą lub z psem domowym. Lis także mruczy, przy zabawie
oraz przed atakiem w walce.
Jakie
są sposoby polowania na lisa?
|
|
Polowanie
na lisa odbywa się: z psami, na zasiadkę, na wab, z naganką,
z fladrami. Prawo łowieckie zezwala na polowanie na lisy także
w czasie od zachodu do wschodu słońca, tj. w nocy. Polowanie
z psami-norowcami polega na tym, że do lisiej nory wpuszcza
się psa (foksteriera lub jamnika), który je stamtąd wypłasza.
Ten sposób polowania najlepiej udaje się w styczniu i lutym,
w okresie cieczki, kiedy lisy siedzą w norach.
|
Polowanie
na zasiadkę polega na czatowaniu na lisa wychodzącego na żer,
który się specjalnie wykłada jako przynętę (padlinę, odpady
ryb itp.). Robi się to w ten sposób, że padlinę przeciąga
się po lesie, gdzie lis ma ostoję, a następnie w najbardziej
dogodnym do strzału miejscu koło ambony lub innego stanowiska
pozostawia się ją. Zasiadkę urządza się wieczorem lub rano.
Dobre efekty daje takie polowanie w -pełni księĽyca na śniegu.
Niektórzy myśliwi wyciskają z ustrzelonego lisa mocz wokół
swego stanowiska w promieniu 6 - 10 m, co tłumi zapach człowieka
i sianowi przynętę, gdyż pozoruje obecność innego lisa.
|
Polowanie
na wab polega na tym, że myśliwy naśladuje kniazienie zająca
lub pisk myszy, zwabiając w ten sposób lisa do siebie. Ten
rodzaj polowania stosuje się nad wieczorem lub rano w mglisty
dzieci jesienny lub w zimie na śniegu. Po strzeleniu lisa
nie należy go podnosić, ale dłuższy czas odczekać, bo może
przyjść następny.
Polowanie
z naganką ma zastosowanie tam, gdzie lisy występują w większym
skupieniu. Mioty, w których jest spodziewany lis, należy brać
najpierw, ażeby strzałami w sąsiedztwie nie spłoszyć lisów.
Naganka i myśliwi powinni podejść do takiego miotu po cichu,
gdyż czujny lis wyjdzie z miotu. Lis ruszony przez nagankę
daje się pędzić w określonym kierunku, idąc przez największy
gąszcz i unikając szczególnie przestrzeni otwartych.
Polowanie
z fladrami polega na tych samych zasadach co polowanie z fladrami
na wilki. Fladry do polowania na lisy są takie same jak na
wilki. Zakłada się je jednak niżej w ten sposób, aby prawie
dotykały ziemi lub śniegu. Jeżeli sznury są dobrze założone,
lis nie przejdzie pod nimi i będzie nawet kilkakrotnie obchodził
miot wokoło. Dobrze jest po ofladrowaniu miotu pozatykać wloty
jam lisich, ażeby lisy nie mogły się tam schronić. Jamy zatyka
się w słotne noce około godziny 24, a w pogodne o godzinie
21-22. Nory zatyka się kołkiem lub gałęziami. Lis skutecznie
postrzelony w czasie ucieczki podnosi ogon do góry. Do strzelonego
lisa należy podchodzić ostrożnie i z załadowaną bronią, bo
czasami przy zbliżeniu się myśliwego nagle podnosi się i ucieka
albo ugryzie w wyciągniętą rękę.
|
|