Jakie
gatunki dzikich kaczek u nas występują?
Dzikich
kaczek jest kilkadziesiąt gatunków, z tego kilkanaście występuje
u nas. Wśród nich najpospolitsze, spotykane u nas to: krzyżówka,
cyranka, cyraneczka, podgorzałka, płaskonos, czernica i głowienka.
Jak
wygląda krzyżówka?
Krzyżówka
(Anas platyrhynchos). Kaczor w upierzeniu godowym, tj. od
paĽdziernika do maja, ma grzbiet i skrzydła brązowo-szare,
na skrzydłach fioletowo-niebieskie lustro w kształcie rombu,
biało i czarno obramowane. Głowa i górna część szyi ciemnozielona,
błyszcząca. Dolna część szyi i pierś rdzawa, na środku szyi
biały pierścień, podbrzusze szarobiałe, ogon długości 6 cm
(4 pokrywy nadogonowe są czarne o zielonkawym połysku, haczykowato
wygięte do góry i do przodu). Krzyżówka-samica różni się od
kaczora upierzeniem. Głowę ma brunatnoszarą, z boku głowy
od dzioba przez oko przechodzi ciemny pasek. Ogon brunatnoszary,
bez czarnych zakręconych piórek. Takie samo, lecz trochę ciemniejsze,
bardziej brunatne upierzenie ma kaczor w okresie letnim. Dziób
zgniłozielony, przy nasadzie czarno kropkowany, z czarnym
paznokciem. Wiosła pomarańczowe.
Jak
wygląda cyranka?
C y r
a n k a (Anas qnerquedula). Kaczor w okresie godowym ma wierzch
głowy brązowy z dwoma białymi paskami przechodzącymi od dzioba
wzdłuż oczu. Dolna część głowy, szyja i pierś brązowe, ciemno
cętkowane. Grzbiet brunatny. Skrzydła popielate, upstrzone,
z białymi smugami wzdłuż piór (barkówki) i zielonym lusterkiem
obrzeżonym z przodu i z tyłu białym paskiem. Podbrzusze od
połowy białe. Ogon brązowoszary. Dziób prawie czarny, wiosła
ciemnoszare. W okresie letnim kaczor podobny jest do samicy,
z tym jednak, że zachowuje godowe upierzenie skrzydeł. Cyranka-kaczka
ma barwy upierzenia mniej wyraĽne, brak jej białej smugi z
boku głowy, ma jaśniejszą głowę i szyję. Pierś oraz podbrzusze
białe, brązowo znaczone. Lusterko mniej wyraĽne niż u kaczora,
szarozielonkawe.
Jak
wygląda cyraneczka?
Cyraneczka
(Anas crecca). Kaczor ma głowę i górną część szyi w zimie
i na wiosnę rdzawo-brązowe. Z boków głowy przez oczy ciągną
się zielone pasy o metalicznym połysku, obramowane wąskimi,
białymi paskami. Upierzenie szyi, grzbietu i skrzydeł brązowopopielate
z czarnymi i białymi paskami. Pierś białoszara, ciemniej znaczona.
Lotki brązowe, podbrzusze białe. Pióra przyogonowe od góry
i spodu czarne z zielonym połyskiem, z boku białe. Na skrzydłach
lusterko czarnozielone, biało obramowane od przodu i tyłu.
Ogon brązowy. Dziób .czarny. Wiosła ciemnoszare. W okresie
letnim kaczor zmienia częściowo upierzenie, ma wtedy grzbiet,
szyję i pierś szarobrunatną. Takie właśnie upierzenie ma samica
przez cały rok z tym jednak, że jej barwy są bardziej mdłe,
podczas gdy u kaczora są ostre i wyraĽne.
Jak
wygląda podgorzałka?
Podgorzałka
(Nyroca nyroca). Kaczor w upierzeniu godowym ma głowę, szyję
i pierś rdzawobrązowe, wyraĽnie oddzielone od piersi białe
podbrzusze. Grzbiet ciemnobrązowy, brzuch biały. Skrzydła
brunatno-czarne z białym lusterkiem i czarnym, metalicznie
połyskującym obramowaniem. Dziób i nogi ciemnoszare. U osobników
dorosłych oczy białe. W okresie letnim kaczor niewiele zmienia
swoje upierzenie; jedynie głowa, szyja i pierś stają się ciemniejsze,
brunatno-czarniawe. Samica jest opierzona podobnie jak kaczor
z tym jednak, że jej barwy są mniej żywe. Podbrzusze szarobiałe,
zlewające się z piersią.
Jak
wygląda płaskonos?
Płaskonos
(Anas clypedta). Kaczor w upierzeniu godowym ma głowę i górną
część szyi zieloną, metalicznie połyskującą, pierś i dolną
część szyi białą. Podbrzusze rdzawe, a przy ogonie czarne.
Grzbiet brązowo-czarny. Skrzydła jasnopopielate z białymi
smugami, lusterko zielone z metalicznym połyskiem, biało obrzeżone
od przodu i tyłu. Ogon brązowo-biały, boczne sterówki jaśniejsze,
środkowe ciemniejsze. Dziób czarny, wysoki i wąski przy nasadzie,
a podwójnie szeroki, płaski na końcu. Nogi ceglastoczerwone.
W upierzeniu letnim kaczor podobny jest do kaczki.
Samica
ma grzbiet ciemnobrunatny, pierś brązowordzawą, podbrzusze
jasnobrązowe z ciemnymi plamkami. Skrzydła ciemnobrunatne,
lusterko zielonoczarniawe, matowe. Dziób ciemnobrunatny.
Jak
wygląda czernica?
Czernica
(Nyroca fuligula). Kaczor w upierzeniu godowym ma głowę, szyję,
pierś i grzbiet czarne, na głowie zwisający czubek. Skrzydła
czarne z białym lusterkiem. Barwa czarna ma metaliczny, fioletowy
połysk. Boki i brzuch białe. Podbrzusze brunatne, a przy ogonie
prawie czarne. Ogon brunatno-czarny. Dziób i nogi niebieskawoczarne.
W okresie letnim kaczor zmienia barwę piór z czarnej na ciemnobrązową
bez połysku. Samica ma głowę, szyję, pierś, grzbiet i skrzydła
ciemnobrunatne. Brzuch biały, boki brunatnawe. Przy dziobie
jasna obwódka. Samica podobnie jak samiec ma czubek na głowie,
jest on jednak nieco mniejszy.
Jak
wygląda głowienka?
Głowienka
(Nyroca ferma). Kaczor ma w upierzeniu godowym głowę i górną
część szyi brązowo-rdzawą, dolną część szyi, pierś i górną
część grzbietu czarną. Skrzydła i grzbiet popielate, czarno
falowane, lusterko popielate, boki białe ciemno znaczone,
podbrzusze popielate, ciemniej cętkowane. Przy ogonie z góry
pióra czarne, od spodu brunatnawe. Nogi zielonopopielate.
Samica ma głowę, szyję i pierś brunatnordzawe, na piersiach
białe plamki. Skrzydła i grzbiet popielatobrunatne, brzuch
biały i brunatno cętkowany. Przy ogonie pióra od spodu i z
wierzchu brunatne.
Jaka
jest wielkość dzikich kaczek?
Krzyżówka
jest "mniejsza od kaczki domowej. Długość 60 cm, rozpiętość
skrzydeł 90 cm, masa do 1,5 kg.
Cyranka
- długość 40 cm, rozpiętość skrzydeł 60 cm, masa 0,4 kg.
Cyraneczka
- długość 35 cm, rozpiętość skrzydeł 50 cm, masa 0,4 kg.
Podgorzałka
- długość 35 cm, rozpiętość skrzydeł 70 cm, masa 0,7 kg.
Płaskonos
- długość 50 cm, rozpiętość skrzydeł 75 cm, masa 0,8 kg.
Czernica
- długość 40 cm, rozpiętość skrzydeł 75 cm, masa l kg.
Głowienka
- długość 55 cm, rozpiętość skrzydeł 80 cm, masa 1,2 kg.
Wymienione
wyżej dane cyfrowe należy przyjąć jako przybliżone.
Jak
odróżnić kaczkę młodą od starej?
Młode
kaczki mają dziób miękki, łamliwy, co sprawdza się przez podniesienie
kaczki za górną część dzioba, trzymając go poziomo. Młode
kaczory w pierwszym upierzeniu podobne są do samic. Młoda
kaczka krzyżówka ma wiosła ciemnosiwe, stara zaś (od drugiego
roku) pomarańczowoczerwone
W
jakich warunkach terenowych przebywają dzikie kaczki?.
Kaczki
występują u nas na terenie całego kraju w okolicach, w których
woda stwarza im odpowiednie warunki bytowania. Nie wszystkie
jednak gatunki reprezentowane są wszędzie w jednakowym nasileniu.
Znajdują one siedlisko nad rzekami, starymi korytami rzek,
stawami, jeziorami, mokradłami i torfowiskami oraz małymi
strumyczkami i rowami. W okresie póĽnej jesieni występują
tylko przy większych wodach. Warunek konieczny dla ostoi kaczek
to wody zarośnięte szuwarami, z niedużym choćby kawałkiem
odkrytej wody. Wiosną bytują wszędzie, gdzie znajdą choć trochę
wody, a więc nad kałużami polnymi, rowami i wylewami na łąkach.
Kiedy
są lęgi kaczek?
Kaczka
buduje gniazdo na wzniesieniu nad wodą wśród sitowia, w kępie
krzaków lub w dziupli starego pnia, a czasami poza obrębem
wody, w krzakach, młodnikach lub na łące, nawet w znacznej
odległości od wody. Krzyżówki wykorzystują niekiedy stare
gniazda innych ptaków znajdujące się w lesie na wysokich drzewach
z dala od wody. W kwietniu - maju kaczka składa jaja w liczbie
6-14 sztuk, koloru jasnozielonego lub różowo-zielonego. Po
3-4 tygodniach (zależnie od gatunku) następuje wylęg. Młode
krótko po wylęgu (6-12 godzin) wychodzą z matką na wodę i
zdolne są do samodzielnego życia. Po 4-8 tygodniach (zależnie
od gatunku) zaczynają latać. Całkiem młode kaczki nazywają
się klapakami, starsze, które próbują lotu, podlotkami. W
wylęgu i wychowie młodych kaczor nie bierze udziału, natomiast
kaczka jest bardzo troskliwą matką.
Czym
żywi się kaczka?
Kaczka
żywi się wodorostami, trawą, drobnymi rybami, owadami, ziarnem
zbóż oraz ikrą rybią. Właściwie zjada wszystko, co może przełknąć.
Kaczki właściwe (krzyżówka, cyranka, cyraneczka i płaskonos)
żerują od zmierzchu do rana, kaczki nurkowe (głowienka, podgorzałka
i czernica) żerują w dzień. W sierpniu - wrześniu kaczki zaczynają
przeloty w poszukiwaniu żeru. Po zachodzie słońca przelatują
na obfitsze żerowiska wodne lub polne (zloty) i tam przebywają
przez noc, a rano wracają do swego siedliska (sady). Kaczki
przed zapadnięciem na żerowisko kilkakrotnie okrążają je i,
jeżeli nie widzą dla siebie żadnego niebezpieczeństwa, zapadają,
w przeciwnym razie odlatu)ą daleko i potem wracają znowu na
rozpoznanie i ewentualny zapad.
Jaki
jest tryb życia kaczek?
Kaczki
są ptakami przelotnymi. Przylatują do nas wczesną wiosną (w
początkach marca) i odlatują w paĽdzierniku (podgorzałka już
we wrześniu). Niektóre spośród krzyżówek pozostają u nas przez
zimę, jeżeli znajdą odpowiednie warunki bytu - niezamarzające
oparzeliska. W okresie godowym kaczki żyją parami i w tym
czasie podczas lotu pierwsza leci przeważnie kaczka, a za
nią kaczor. W okresie lęgowym, kiedy samice siedzą na gniazdach,
kaczory początkowo zbierają się w stada, a potem zaszywają
się w szuwarach, gdzie wypierzają się.
Kaczki
latają bardzo szybko (do 60 km/h) wywołując lotkami charakterystyczny
gwizd (szczególnie krzyżówki); w czasie dłuższego lotu ustawiają
się zawsze w klucz lub na linii prostej, skośnie do kierunku
lotu. Kaczki są bardzo ostrożne i trudno jest je podejść blisko
na otwartej wodzie, jedynie w lecie dosiadują dość twardo
i niechętnie się podrywają. Cyranki, cyraneczki i podgorzałki
różnią się pod tym względem od innych i dają się łatwiej podejść.
Kaczka nurkuje bardzo dobrze. Zestrzelona nad wodą, jeżeli
nie spadnie martwa, ginie myśliwemu z oczu, gdyż nurkując
pod wodą dopływa do szuwarów lub brzegu i tam wystawia z wody
tylko dziób albo wychodzi na ląd i ukrywa się w przybrzeżnych
zaroślach.
W
jakim okresie wolno polować na dzikie kaczki?
Polowanie
na kaczki dozwolone jest od połowy sierpnia do grudnia. Wiosenne
polowania na kaczory obecnie są zabronione.
Jak
poluje się na kaczki?
Polowanie
na kaczki odbywa się przeważnie indywidualnie, czasami także
zbiorowo. Poluje się następującymi sposobami: z łódki, z podchodu,
na przelotach, zlotach i sadach, z krykuchą, z bałwankiem
i z naganką.
Polowanie
z łódki polega na tym, że myśliwy płynąc łódką wśród szuwarów
płoszy lub podjeżdża znajdujące się w szuwarach lub na wodzie
kaczki. Ten sposób polowania daje najlepsze wyniki rankiem,
kiedy kaczki zaszywają się w szuwarach na dzienny odpoczynek
po powrocie z nocnego żeru. Łódką należy podjeżdżać możliwie
cicho i pod wiatr.
Polowanie
z podchodu (na brodzonego) to wyszukiwanie kaczek w pobrzeżnych
szuwarach, na łąkach, torfowi-' skach i na bagniskach. Ten
sposób wymaga brodzenn mokradłach często aż powyżej pasa,
z zachowaniem ci ażeby nie spłoszyć kaczek zbyt wcześnie.
Najodpowiedn, szą porą do tego rodzaju polowania jest wczesny
ranek. Przy polowaniu z podchodu z psem myśliwy idzie wzdłuż
brzegu, a pies przeszukuje szuwary. Stosuje się też jeszcze
inny sposób: jeden lub dwóch myśliwych wjeżdża łódkami w zarośla,
a pozostali stoją na brzegu.
Polowanie
na przelotach polega na tym, że znając miejsca przelotu (przesmyki
powietrzne) kaczek, wieczorem na żer lub rano do siedliska,
robi się zasiadkę na szlaku ich przelotów. Najodpowiedniejszą
porą do tego rodzaju polowania jest czas tuż po zachodzie
lub przed wschodem słońca w sierpniu i pierwszej połowie września.
Polowanie
na zlotach wieczornych to urządzenie zasiadki na miejscach,
gdzie kaczki w okresie póĽnego lata i wczesnej jesieni przylatują
na żer. Najczęściej ma to miejsce na owsiskach, jęczmieniskach,
pszeniczyskach, na śródpolnych, dzikich stawach i jeziorach
oraz na podmokłych zarośniętych olszyną i krzakami łąkach.
Zasiadkę na zlotach robi się krótko przed zachodem słońca.
Polowanie
na sadach to z kolei zasiadka na wracające z nocnego żeru
kaczki. Sady mają miejsce na najbardziej zacisznych stawach,
jeziorach wśród pola albo lasu lub na rzekach we wczesnych
godzinach rannych - od świtu do około godziny 8 rano. Zasiadkę
urządza się na brzegu w krzaku, szuwarach lub w budce specjalnie
zbudowanej albo na łódce odpowiednio ukrytej. W polowaniu
na sadach nie należy strzelać pierwszej kaczki, która nadleci,
tzw. kucharki, psuje to bowiem sad.
Polowanie
z krykuchą polega na tym, że jako wabia używa się kaczki domowej
lub dzikiej, która puszczona na wodę, a przy tym przywiązana
za nogę sznurkiem do łódki lub palika albo obciążona balastem
na sznurku, ażeby nie mogła daleko odpłynąć, krzykiem przywołuje
do siebie kaczory. Taką kaczkę puszcza się na otwartą wodę
w pobliżu krzaków lub szuwarów, w których myśliwy jest ukryty.
Można to robić równie dobrze w głębi stawu lub jeziora, podjeżdżając
łódką do miejsca wypuszczenia krykuchy, jednak należy wówczas
przygotować odpowiednią budkę dla zamaskowania łódki. Ten
sposób polowania stosowało się w czasie wiosennych polowań
na kaczory, w połowie kwietnia od świtu do 9-10 godziny rano
i potem od godziny 16 do zmroku. Do tego rodzaju polowań najlepszy
jest ciepły, słoneczny i bezwietrzny dzień. Rezultat wabienia
przez krykuchę powinien być w ciągu 10-15 minut, jeżeli jednak
w tym czasie kaczory się nie pokazują, należy zmienić stanowisko.
Polowanie
z bałwankiem (gumową kaczką) stosuje się przeważnie na cyranki.
Urządza się je w zupełnie analogiczny sposób jak z krykuchą.
Bałwanka imitującego kaczkę cyrankę puszcza się na wodę, a
krzyk kaczki naśladuje się wabikiem lub na ręku. Bałwanek
powinien być zupełnie matowy i dlatego trzeba go strzec przed
zamoczeniem; w wypadku zamoczenia będzie błyszczał, a to przyniesie
wręcz odwrotny skutek. Ten sposób daje najlepsze rezultaty
w polowaniu na kaczory cyranek, bo te dają się łatwo zwabić,
a przy tym wabienie ich nie jest trudne. Dobra umiejętność
wabienia pozwala na przywabienie kaczorów cyranek nawet bez
bałwanka. Polowanie z krykuchą lub bałwankiem obecnie nie
ma zastosowania, gdyż w okresie wiosny kaczory mają okres
ochronny.
Polowanie
z naganką polega na tym, że myśliwi obstawiają miejsca polowania,
naganka zaś w liczbie kilku ludzi, brodzących lub płynących
na łódkach, płoszy kaczki.
|